Historia Irlandii

1900 30 stycznia
Zjednoczenie Partii Irlandzkich zasiadających w Izbie Gmin. John Redmond został przewodniczącym.

1901 styczeń
Umiera królowa Wiktoria jej następcą zostaje Edward VII.

1903 21 lipca - 1 sierpnia
Wizyta króla Edwarda VII i królowej Aleksandry w Irlandii.

1903 14 sierpnia
Land Purchase Act ustawa ułatwiała Irlandczykom dzierżawiącym ziemie nabywanie jej na własność.

1905 5 grudnia
Balfour rezygnuje jego następcą na urzędzie premiera zostaje Henry Campbell-Bannerman.

1910 21 luty
Edward Carson wybrany został przewodniczącym Irlandzkiej Unionistycznej Partii Liberalnej (Irish Unionist Parliamentary Party).

1910 6 maja
Umiera Edward VII, królem zostaje Jerzy V.

1911 10 sierpnia
Parliament Act. Prawo to pozbawiało Izbę Lordów prawa weta wobec ustaw Izby Gmin w kwestiach finansowych, które wchodziły w życie automatycznie po upływie miesiąca od ich przyjęcia. Pozostałe ustawy Izba Lordów mogła jedynie opóźniać i to nie dłużej niż przez 2 lata. Skrócona została również kadencję parlamentu - do 5 lat (dotychczas kadencje były 7-letnie). Izba Wyższa ostro zaprotestowała przeciwko ustawie, ale jej opór został złamany przez Jerzego V, który zagroził, iż mianuje tylu nowych parów, ilu będzie potrzebnych do jej przegłosowania. Parliament Act otworzył drogę do przyjęcia Home Rule, blokowanego dotychczas właśnie przez Izbę Lordów.

1911 21 sierpnia
Utworzenie Irlandzkiej Federacji Sufrażystek (Irish Women's Suffrage Federation). Twórczynią ruchu sufrażystek (nazwa od suffrage - prawo głosowania) była Emelina Pankhurst, która w roku 1903 założyła w Anglii Women's Social and Political Union. Walka irlandzkich kobiet o prawo do głosowania, czasami przybierała formę niewiele mniej brutalną od tego, co w późniejszych latach prezentowała IRA. Przykład - w czasie wizyty Asquitha w Dublinie jedna z sufrażystek rzuciła w angielskiego premiera siekierą. Na szczęście dla Brytyjskiego Imperium chybiła.:-)

1911 13 września
Stutysięczna manifestacja w Belfaście. Carson zapowiedział, że gdy tylko przejdzie ustawa o Home Rule powołany zostanie niezależny rząd Protestanckiej Prowincji Ulsteru.

1911 1 października
Uroczyste odsłonięcie Pomnika Parnella na Sackville Street w Dublinie.

1911
Utworzenie w Dublinie Irlandzkiego Amatorskiego Związku Bokserskiego (Irish Amateur Boxing Association).

1912 9 kwietnia
Defilada kilkudziesięciu tysięcy uzbrojonych ochotników protestanckich. Była to demonstracje siły na 2 dni przed wniesieniem pod obrady Izby Gmin ustawy o Home Rule. Jej organizatorami byli Carson, Bonar Law i Walter Long.

1912 11 kwietnia
Liberalny rząd premiera Asqutiha wniósł do parlamentu projekt ustawy o autonomii Irlandii (Home Rule Bill). Zakładał on utworzenie dwuizbowego parlamentu w Dublinie. Jednak o mocno ograniczonych kompetencjach. O sprawach handlu, ceł i obrony nadal mianoby decydować poza Irlandią. Ustawa o Home Rule została zgodnie z przewidywaniem zawetowana przez Izbę Lordów.

1912 15 kwietnia
Zatonął "Titanic". W katastrofie zginęło 187 Irlandczyków. Titanic zbudowany został w stoczni w Belfaście.

1912 28 czerwca
Utworzenie Irlandzkiej Partii Pracy (Irish Labour Party).

1913 31 stycznia
Utworzenie w Belfaście Zbrojnej Organizacji Ochotników Ulsterskich (Ulster Volunteer Force (UVF)).

1913 sierpień
Początek strajków organizowanych przez Irish Transport and General Workers' Union (ITGWU). Postulaty strajkujących były początkowo głównie ekonomiczne: wyższe płace i lepsze warunki pracy. Jednak, gdy strajki zostały brutalnie stłumione, nastąpiło zbliżenie robotników do partii Sinn Fein.

1913 23 września
Utworzenie przez Unionistów Tymczasowego Rządu Ulsteru (Provisional Government of Ulster).

1913 19 listopada

Larkin i Connolly utworzyli Irlandzką Armię Krajową (Irish Citizen Army).

1913 23 listopada
Bonar Law wezwał armię brytyjską do nieposłuszeństwa, gdyby nakazano jej pacyfikację Ulsteru. Zresztą sam Asquith oceniał morale armii, gdyby doszło do takiej interwencji, zdecydowanie negatywnie.

1913 25 listopada
Utworzenie formacji Ochotników (Irish National Volunteers).

1914 9 marca
By nieco uspokoić Unionistów, Asquith ogłosił, że każde hrabstwo Irlandii będzie mogło odsunąć wprowadzenie u siebie Home Rule na 6 lat. Unioniści zdecydowanie zaprotestowali.

1914 21 lipca
Król Jerzy V usiłował rozładować napięcie w Irlandii i zwołał konferencję, na którą zaprosił przedstawicieli wszystkich stron konfliktu. Konferencja zakończyła się niepowodzeniem.

1914 26 lipca
Policja usiłowała powstrzymać transport broni dla irlandzkich Ochotników. Wywołało to wielkie oburzenie, ponieważ Unioniści mogli jawnie sprowadzać broń dla swoich bojówek. W Dublinie doszło do zamieszek. Wojsko użyło broni, trzech Irlandczyków zginęło, a 38 zostało rannych.

1914 28 czerwca
Wybuch I wojny światowej.

1914 3 sierpnia
Ustawa o autonomii uzyskała moc prawną z tym, że jej wejście w życie odłożono do czasu zakończenia wojny.

1914 4 sierpnia
Wielka Brytania wypowiedziała wojnę Niemcom.

1914 24 września
Rozłam w organizacji Ochotników (Irish National Volunteers). Rozłam wywołało stanowisko Redmonda, który zadeklarował, że Irlandczycy powinni w pełni wesprzeć Anglię w toczącej się wojnie. Większość Ochotników go poparła i utworzyła organizację Narodowych Ochotników (National Volunteers), przeciwnicy udziału w wojnie po stronie angielskiej powołali organizację Irlandzkich Ochotników (Irish Volunteers).

1914 grudzień
Anglicy zamknęli dwie irlandzkie gazety związane z Sinn Fein - "Irish Freedom" i "Irish Worker".

1916 21 kwietnia
Niemiecki statek "Aud" z bronią dla irlandzkich Ochotników (20 tys. karabinów) został namierzony przez okręty angielskie w Zatoce Tralee. Załoga, by nie dopuścić do przechwycenia ładunku, zatopiła statek. Okazało się, że o dacie dostawy wiedział angielski wywiad.

1916 22 kwietnia
Roger Casement przewieziony do Irlandii przez niemiecką łódź podwodną, został aresztowany przez Anglików, już kilka godzin po lądowaniu. Casement wysłany został do Niemiec w celu uzyskania poparcia dla irlandzkich dążeń niepodległościowych. Przedstawił tam petycję Clan na Gael (wpływowa organizacja irlandzka działająca w USA), w której domagano się by Niemcy ogłosiły niepodległość Irlandii jednym z celów prowadzonej przez siebie wojny z Anglią. Casement starał się również o utworzenie brygady z irlandzkich jeńców wojennych. Akcja skończyła się niepowodzeniem, ponieważ zgłosiło się zaledwie kilkudziesięciu ochotników.

1916 24 kwiecień
Wybuch Powstania Wielkanocnego (Easter Rising). Kilkuset Ochotników opanowało gmach Poczty Głównej w Dublinie. Dowódcą powstania został Padraic Pearse, który właśnie na schodach tej poczty odczytał Proklamacje Rządu Tymczasowego Republiki Irlandzkiej do Narodu Irlandzkiego (The Proclamation of the Provisional Government of the Irish Republic to the People of Ireland). Proklamacja ta jest jednym z piękniejszych dokumentów tego rodzaju. Co zresztą nie powinno dziwić, skoro przywódca powstania Pearse był również poetą. Rząd wzywał wszystkich Irlandczyków do walki o wolność. Walki o wolne państwo, o "Republikę gwarantującą wolności religijne i obywatelskie, równe prawa i równe szanse dla wszystkich obywateli. O Państwo, które będzie dążyć do szczęścia całego narodu i każdej jego części", "The Republic guarantees religious and civil liberty, equal rights and equal opportunities to all its citizens, and declares its resolve to pursue the happiness and prosperity of the whole nation and of all its parts". Powstanie ograniczyło się niemal wyłącznie do Dublina, a i tu nie cieszyło się zbyt dużym poparciem ludności. W walkach wzięło udział nie więcej niż 2 tys. ludzi. Dopiero później obrosło legendą. Sytuacja bardzo podobna do Legionów Piłsudskiego.
"Irlandczycy: W imię Boga i minionych pokoleń od których otrzymaliśmy naszą odwieczną tradycję narodową, Irlandia, poprzez nas, przywołuje swe dzieci pod swą flagę do walki o wolność...”

"Nie możecie podbić Irlandii. Nie możecie stłumić irlandzkiego pragnienia wolności. Jeśli nasze wysiłki były niewystarczające aby wygrać wolność, zrobią to za nas nasze dzieci”
- Patrick Pearse, 2 maja 1916 r.


1916 25 kwietnia
Anglicy ogłosili stan wojenny (martial law).

1916 27 kwietnia
Dowództwo nad brytyjskimi oddziałami tłumiącymi powstanie objął gen. John Maxwell.

1916 29 kwietnia
Pearse ogłosił bezwarunkową kapitulacje. W trakcie walk zginęło przeszło 200 powstańców i kilkudziesięciu żołnierzy brytyjskich, około 2,5 tys. ludzi zostało rannych, a centrum Dublina w znacznej części zniszczone. Dane liczbowe w takich przypadkach należy traktować bardzo ostrożnie. Zresztą niemal każde opracowanie podaje inne. Po stłumieniu powstania Anglicy wykonali 15 wyroków śmierci. Egzekucje wykonywano również na rannych. J. Connolly nie mógł stać, więc rozstrzelano go przywiązawszy wcześniej do krzesła. 3 maja rozstrzelani zostali: Tom Clarke, Thomas MacDonagh, Patrick Pearse, 4 maja - Willie Pearse, Joseph Plunkett, Edward Daly, Michael O'Hanrahan, 5 maja - John McBride, 8 maja - Con Colbert, Eamon Ceannt, Michael Mallin, Sean Heuston, 9 maja - Thomas Kent, 10 maja - Sean MacDermott, James Connolly. De Valera uratował się jedynie dzięki interwencji ambasadora amerykańskiego. Wyroków śmierci było znacznie więcej, lecz pod wpływem powszechnego oburzenia głównie w USA, ale także w samej Anglii, Asquith zdecydował się je wstrzymać. Represje nie ograniczyły się tylko do egzekucji około 3 tys. Irlandczyków aresztowano.

1916 12 czerwca
Unioniści zgodzili się na Home Rule pod warunkiem, że Ulster będzie z niego wyłączony.

1916 3 sierpnia
Stracenie Casementa. Pechowego emisariusza skazano za zdradę stanu i powieszono. Na szczęście dla Casementa Anglicy w ostatnich wiekach mocno uprościli swój rytuał karania za zdradę stanu i ominęła go kastracja, wyrywanie jelit oraz ćwiartowanie. Cywilizowanie narodu nie jest jednak procesem krótkotrwałym i angielski wywiad nie mógł sobie odmówić sfabrykowania jego pamiętników. Usiłowano w nich skompromitować go oskarżeniami o homoseksualizm.

1916 7 grudnia
Utworzenie rządu Davida Lloyda George'a.

1916 22 grudnia
Amnestia. Więzienie opuściło 600 Irlandczyków, wśród nich Michael Collins.

1917 25 października
Konwencja Sinn Fein, na której Eamona de Valera został wybrany przewodniczącym partii.

1918 18 kwietnia
Izba Gmin Uchwaliła Ustawę o Służbie Wojskowej (The Military Service Act) przewidywała ona przymusowy pobór rekruta w Irlandii i spotkała się z masowym sprzeciwem.

1918 3 lipca
Władze brytyjskie zdelegalizowały Sinn Fein i Ligę Celtycką (Gaelic League).

1918 11 listopada
Zakończenie I wojny światowej. W czasie całej wojny w armii brytyjskiej służyło około 200 tys. Irlandczyków, a około 30 tys. zginęło. Warto przypomnieć, że również Irlandczycy służący na ochotnika w armii brytyjskiej byli przez Anglików dyskryminowani. Tylko dywizja złożona z protestanckich ochotników z Ulsteru miała prawo do używania własnego godła - czerwonej ręki. Katolickim ochotnikom z Irlandii prawa do własnego godła (harfy) odmówiono, a oficerami mogli zostać tylko protestanci.

1918 14 grudnia
Wybory parlamentarne wygrane zostały w Irlandii przez domagającą się niepodległości partie Sinn Fein (73 miejsca w Izbie Gmin), porażka zwolenników autonomii. W chwili wyborów 34 posłów Sinn Fein znajdowało się w więzieniu. Pierwszą kobietą, która uzyskała mandat do Izby Gmin została Konstancja Markiewicz.

1919 21 stycznia
Posłowie wybrani do parlamentu z ramienia Sinn Fein zadecydowali, że nie zasiądą w Izbie Gmin. Zamiast tego spotkali się w Dublinie w gmachu zarządu miejskiego, gdzie ogłosili się Parlamentem irlandzkim (Dáil Eireann). Proklamowali utworzenie Republiki Irlandzkiej, ("Irish Declaration of Independence 21st January 1919") i zaapelowali do paryskiej Konferencji pokojowej o jej uznanie. Również 21 stycznia rozpoczęły się działania wojenne nazwane w historiografii irlandzkiej "Wojną o niepodległość" (War of Independence). W tym właśnie dniu w Soloheadbeag w hrabstwie Tipperary dwóch członków Królewskiej Policji Irlandzkiej (Royal Irish Constabulary) zostało zastrzelonych przez Ochotników. Anglicy zastosowali podobną strategię jak Rosjanie w Powstaniu styczniowym. Wycofali się z wiosek i mniejszych miasteczek koncentrując siły w większych koszarach. Z jednej strony uniemożliwiło to rozbijanie przez powstańców małych posterunków policyjnych, czy wojskowych i dozbrajaniu się w ten sposób, ale z drugiej - prawie cały kraj, za wyjątkiem większych miast wymknął im się z rąk. Wszędzie skąd wycofali się Anglicy, wchodziła Sinn Fein z własną administracją i sądami.

1919 3 lutego
De Valera uciekł z więzienia w Lincoln.

1919 1 kwietnia
Parlament wybrał De Valere prezydentem.

1919 1 czerwiec - 23 grudnia
Pobyt De Valery w Stanach Zjednoczonych. Prowadził tam kampanie na rzecz niepodległości Irlandii. Udało mu się zebrać 6 mln dolarów. W czasie jego nieobecności obowiązki prezydenta sprawował Arthur Griffith.

1919 28 czerwca
Traktat wersalski. (Treaty of Versailles). Irlandczykom nie udało się wprowadzić pod obrady sprawy niepodległości swojego kraju, chociaż czynili w tym kierunku różne próby, m.in. petycja do prezydenta Wilsona.

1919 20 sierpnia
Ochotnicy (Volunteers) złożyli przysięgę na wierność parlamentowi i w ten sposób powstała Irlandzka Armia Republikańska (Irish Republican Army) jej przywódcą został dotychczasowy przywódca Ochotników Michale Collins.

1919 12 września
Anglicy uznali Sejm irlandzki (Dáil Éireann) za nielegalny.

1920 marzec
Pierwsze odziały "Czarno-brunatnych" (Black and Tans) napływają do Irlandii. Nowy dowódca sił brytyjskich w Irlandii gen. MacReady wprowadził terror. W tym właśnie celu formowane były złożone z bezrobotnych i byłych żołnierzy odziały Black and Tans (nazwa od koloru mundurów). Odznaczały się one szczególnym okrucieństwem (liczne morderstwa i podpalenia). A ich dowództwo często po prostu głupotą (np. zniszczenie biblioteki miejskiej w Corku). Tak prowadzonej wojny żadne demokratyczne państwo nie mogłoby wygrać. Coraz częstsze były w Anglii głosy oburzenia i to nie tylko wśród prasy, ale również polityków. Mimo, że terror przynosił umiarkowane sukcesy w Irlandii, to jednak Anglia już zaczęła wojnę przegrywać, przegrywać głównie u siebie.

1920 21 listopada
IRA zlikwidowała 14 oficerów angielskiego wywiadu w hotelu w Dublinie.

1920 23 grudnia
Uchwalenie The Government of Ireland Act. Prawo to przyznawało autonomię Irlandii. Miały w niej powstać dwa parlamenty jeden w Dublinie, a drugi w Belfaście. Z pod władzy parlamentów irlandzkich wyłączone byłby obronność, sprawy zagraniczne, a także w znacznej części gospodarcze (handel, podatki i cło). W Izbie Gmin zasiadałoby nadal 42 posłów irlandzkich. Ulster zostałby zmniejszony o trzy przewidywane dla niego wcześniej hrabstwa (Cavan, Donegal i Monghan) zamieszkane przez 70 tys. protestantów. Ustępstwo to miało charakter taktyczny, bowiem zapewniało większość protestantom w Ulsterze, po tych zmianach 900 tys. jego mieszkańców było protestantami, a 700 tys. katolikami, gdy natomiast według wcześniejszych projektów liczba obywateli reprezentujących oba wyznania byłaby niemal równa. Ustawa przewidywała również utworzenie 40-osobowej Rady Irlandii złożonej z 20 członków wybranych w Ulsterze i 20 wybranych w południowej Irlandii. Powstańcy odrzucili ten projekt domagając się niepodzielnego państwa.

1921 maj
Wybory w Irlandii. Zwycięstwo Sinn Fein - 124 mandaty.

1921 21 maja
Wybory do parlamentu w Irlandii Północnej wygrane przez unionistów.

1921 22 czerwca
Król Jerzy V otwiera Północno Irlandzki Parlament. W przemówieniu inauguracyjnym zaapelował o pokój i współpracę. Przemówienie uzgodnione było z rządem angielskim, który postanowił iść na ustępstwa i ofiarować Irlandii status zbliżony do Kanady.

1921 11 lipiec
Zawarto rozejm pomiędzy IRA i armią brytyjską.

1921 11 października
Otwarcie angielsko-irlandzkiej konferencji pokojowej w Londynie. Konferencja doprowadziła do zawarcia traktatu, który wprawdzie nie przyznawał Irlandii formalnie niepodległości, ale był wielkim krokiem na drodze do niej.

1921 6 grudnia
Traktat angielsko-irlandzki. W jego wyniku utworzono Wolne Państwo Irlandzkie (Irish Free State) o statusie dominium. Nominalnie władcą Irlandii pozostawał nadal monarcha angielski. Flota angielska miała prawo do trzech portów i do niej należała obrona wybrzeży Irlandii. Skarb irlandzki zobowiązany był spłacić - proporcjonalną do wielkości państwa - część długu brytyjskiego. Nad polityką zagraniczną miał czuwać wysoki komisarz, który mianowany był przez króla na wniosek rządu irlandzkiego. Jednym z trudniejszych do zaakceptowania, a ostatecznie przyjętych, punktów traktatu był obowiązek składania przez posłów irlandzkich przysięgi lojalności względem króla. Postanowiono również, że o losie 6 hrabstw protestanckich w Ulsterze zadecyduje później lokalny parlament w Belfaście. Traktat podpisali przywódca delegacji irlandzkiej Artur Griffith oraz dowódca IRA - Collins. De Valera odmówił złożenia podpisu.

1922 7 stycznia     
Parlament w Dublinie ratyfikował traktat (64 głosy za 57 głosy przeciw). De Valera ustąpił z urzędu premiera i zapowiedział walkę o pełną niepodległość. Również w społeczeństwie irlandzkim traktat wzbudził ogromne kontrowersje i stał się wkrótce przyczyną wybuchu wojny domowej.

Teraz mamy szansę, by dać ludziom lepsze życie, mamy szansę robić to,   czego ludzie oczekują. Mamy szansę zapewnić im życie, które nie będzie dużej życiem właściwym zwierzętom.

1922 9 stycznia
Premierem wybrany został Arthur Griffith - dotychczasowy minister spraw zagranicznych (Foreign Affairs).

1922 12-15 lutego
Zamieszki w Belfaście (27 ofiar śmiertelnych, 68 rannych). Zamieszki rozszerzyły się także na inne miasta i w ciągu najbliższych kilku miesięcy pochłonęły kilkaset istnień ludzkich.

1922 14 kwietnia
Gmach "Czterech Sądów" (Four Courts) w Dublinie został zajęty przez oddział IRA.

1922 23 maja
Rząd Irlandii Północnej (Northern Ireland Government) zdelegalizował IRA.

1922 16 czerwca
Wybory w Irlandii wygrane przez zwolenników traktatu.

1922 22 czerwca
Szef sztabu imperialnego gen. Henry Wilson został zastrzelony przez dwóch Irlandczyków przed swoim domem w Londynie. Wykonawcy wyroku Reginald Dunne i Joseph O'Sullivan zostali skazani ma śmierć i powieszeni.

1922 28 czerwca
Wojska rządowe zaatakowały gmach "Czterech Sądów" (Four Courts). Wydarzenie to zapoczątkowało wojnę domową (Civil War). Walki rozszerzyły się na cały Dublin i trwały jeszcze kilka dni. Znaczna część Irlandii znajdowała się pod kontrolą republikanów.

1922 20 lipca
Wojska rządowe zajmują Limerick, a dzień później Waterford.

1922 12 sierpnia
Prezydent Arthur Griffith umiera w nie do końca wyjaśnionych okolicznościach.

1922 20 sierpnia
Michael Collins zostaje zastrzelony w zasadzce zorganizowanej przez IRA w hrabstwie Cork.

1922 9 września
Premierem został William Cosgrave. Ministrem spraw wewnętrznych w jego rządzie został Kevin O'Higgins, a ministrem obrony Richard Mulcahy.

1922 10 października
Hierarchowie kościoła katolickiego potępili republikanów i wezwali do zaprzestania walki.

1922 24 listopada
Erskine Childers został rozstrzelany. Do końca roku stracono jeszcze 50 republikanów, a ponad 10 tys. aresztowano.

1922 5 grudnia
Przyjęcie konstytucji. Nastąpiło ono na dzień przed wygaśnięciem - zawartego na rok - traktatu irlandzko-angielskiego. Konstytucja stanowiła, że Wolne Państwo Irlandzkie (Irish Free State, a po irlandzku - Saorstát Eireann) jest równoprawnym członkiem Brytyjskiej Wspólnoty Narodów (British Commonwealth of Nations). Za język narodowy uznano - irlandzki, ale również język angielski ogłoszony został równoprawnym i dopuszczony do oficjalnego użycia. Nie było to wielkie ustępstwo, gdyż dla większości Irlandczyków był on jedynym znanym językiem. Konstytucja gwarantowała każdemu obywatelowi darmowy dostęp do podstawowej edukacji. Władza ustawodawcza należała do Króla i dwóch izb irlandzkiego parlamentu, czyli do Izby Poselskiej (Dáil Eireann) i Senatu (Seanad Eireann). Każdy członek parlamentu zobowiązany był składać królowi przysięgę wierności: I .......... do solemnly swear true faith and allegiance to the Constitution of the Irish Free State as by law established, and that I will be faithful to H. M. King George V., his heirs and successors by law in virtue of the common citizenship of Ireland with Great Britain and her adherence to and membership of the group of nations forming the British Commonwealth of Nations.
Prawo wyborcze do sejmu (czynne i bierne) przysługiwało wszystkim obywatelom, którzy ukończyli 21 lat, natomiast do senatu: 35 lat - kandydujący i 30 - wyborcy. Również prawo do wzięcia udziału w referendum przysługiwało od 21 lat. Wybory do Izby Poselskiej były równe, bezpośrednie i powszechne. Jedynym odstępstwem było prawo każdego - istniejącego w chwili wejścia w życie konstytucji - uniwersytetu do desygnowania trzech posłów. Kandydatów do Senatu wysuwały obie izby parlamentu. Władza wykonawcza należała do Rady Wykonawczej (Executive Council), której prezydenta (President of the Council) pełniącego faktycznie funkcję premiera, wybierała niższa izba parlamentu. Prezydent Rady Wykonawczej za aprobatą sejmu ustalał skład Rady, tzn. nominował poszczególnych ministrów.

1922 6 grudnia
Ulster formalnie opuścił Wolne Państwo Irlandzkie (Irish Free State).

1923 10 kwietnia
Zginął Liam Lynch przywódca IRA, jego następcą został Frank Aiken.

1923 30 kwietnia
Aiken ogłosił jednostronne zawieszenie broni.

1923 24 maja
De Valera wydał rozkazał zaprzestania walk "dump arms". Wojna domowa została zakończona. Jej bilans - 927 zabitych, w tym 77 ofiar, to wyroki śmierci wykonane przez siły rządowe.

1925 11 lutego
Wprowadzenie prawa zakazującego rozwodów.

1925 3 grudnia
Zawarto porozumienie w sprawie granic Wolnego Państwa Irlandzkiego i Irlandii Północnej. W wyniku pracy Komisji Granicznej (Boundary Commission) postanowiono zachować status quo. Irlandia uzyskała zwolnienie z konieczności spłacenia przypadającej na nią część brytyjskich długów.

1925
George Bernard Shaw otrzymał Literacką Nagrodę Nobla.

1926 16 maja
De Valera założył partię Fianna Fail (Żołnierze Losu - osobiście bardziej do mnie trafia - Wojownicy Przeznaczenia:-), ale skoro w naszej historiografii przyjęło się tłumaczenie "Żołnierze Losu", to niech już tak będzie). Celami partii były - całkowite zniesienie wszystkich zależności od Anglii oraz zjednoczenie wyspy. W przeciwieństwie do Sinn Fein, cele te zamierzano osiągnąć bez stosowania przemocy.

1926 12 września
Utworzenie Ligi Narodowej (National League). Partia popierająca ustalenia traktatu z Anglią. Jej przywódcą został William Redmond.

1926
"Pieśń Żołnierska" (Soldier's Song) została irlandzkim hymnem narodowym (Irish national anthem).

1927 9 czerwca
Wybory parlamentarne. Fianna Fail wprowadziła do sejmu liczną reprezentację i została najsilniejszą partią opozycyjną. Premierem nadal został Cosgrave.

1928 28 lipica - 12 sierpnia
Igrzyska Olimpijskie w Amsterdamie (Olympic Games in Amsterdam). Pierwszy złoty medal dla olimpijskiej reprezentacji Irlandii. Już wcześniej Irlandczycy zdobywali medale na olimpiadach, ale nie dla własnej narodowej reprezentacji. Złoto zdobył Pat O'Callaghan w rzucie młotem (hammer throw). Również Polska na tej olimpiadzie zdobyła swój pierwszy złoty medal. Zapewniła go nam, a zarazem sobie :-) Halina Konopacka wygrywając rywalizację w rzucie dyskiem.

1931 5 września
Pierwszy numer "Irish Press". Gazetę założył De Valera, jej zadaniem miało być reprezentowanie linii politycznej Fianna Fail.

1931 11 grudnia
Statut westminsterski (Statute of Westminster). Anglia uznała w nim formalnie suwerenność wszystkich swoich dominiów.

1932 9 lutego
Partia Fianna Fail zwyciężyła w wyborach parlamentarnych, a De Valera został premierem.

1932 30 lipca - 14 sierpnia
Olimpiada w Los Angeles (Olympic Games in Los Angeles). Pat O'Callaghan obronił tytuł mistrza olimpijskiego w rzucie młotem. Bob Tisdall zdobył złoty medal w biegu na 400 m przez płotki.

1933 8 września
Utworzenie Fine Gael (Ród Irlandczyków, bądź Celtów - jak kto woli). Partię utworzono w wyniku połączenia Cumann na nGaedheal, National Guard i Centre Party. Jej przywódcą wybrany został Eoin O'Duffy.

1934 21 września
O'Duffy zrezygnował z przywództwa Fine Gael, jej przywódcą został William Cosgrave.

1936 20 stycznia
Umiera Jerzy V, królem zostaje Edward VIII.

1936 11 grudnia
Edward VIII abdykuje. Powodem było jego małżeństwo z Amerykanką Wallis Simpson. Pani Simpson miała w oczach Anglików wiele poważnych wad - była dwukrotną rozwódką, bez arystokratycznych korzeni i jeszcze do tego wszystkiego - Amerykanką.:-)

1936 18 czerwca
Zdelegalizowanie IRA.

1936 20 listopad
O'Duffy sformował "Irlandzką Brygadę" (Irish Brigade), która wzięła udział w hiszpańskiej wojnie domowej po stronie Franco. Irlandczycy walczyli również po stronie Republiki. Rząd Irlandzki natomiast ogłosił neutralne stanowisko wobec obu stron konfliktu.

1936
Powstało Irlandzkie Towarzystwo Filmowe (Irish Film Society) jego założycielami byli Liam O'Leary i Edward Toner.

1937 12 maja
Koronacja Jerzego VI (brat Edwarda VIII).

1937 28 maja
Premierem Anglii został Neville Chamberlain.

1937 1 lipiec
Przyjęcie w referendum Irlandzkiej Konstytucji. Konstytucja stanowiła, że Irlandia to demokracja parlamentarna - sovereign, independent, democratic state (odrzucono monarchię, a co za tym idzie status dominialny). Artykuł 4 zmieniał nazwę państwa z Irish Free State na Éire (Ireland). Artykuł 8 uznał Irlandzki za pierwszy język państwowy, drugim został - angielski. Według konstytucji głową państwa został Prezydent (Uachtarán na hÉireann). Prezydent miał być wybierany w wyborach powszechnych na siedmioletnią kadencję. Władzę ustawodawczą sprawować miał dwuizbowy parlament (Oireachtas). Izba niższa (Dáil Éireann) wybierana była w całości w wyborach bezpośrednich i składała się z 166 posłów. Izba wyższa (Seanad Éireann) składała się z 60 członków częściowo wybieranych, a częściowo mianowanych przez Premiera. Władzę wykonawczą sprawował rząd, na którego czele stał Premier (Taoiseach), którego powoływał prezydent na wniosek izby niższej parlamentu. Przyjęcie konstytucji de facto oznaczało uzyskanie przez Irlandię pełnej niepodległości.

1937 28-29 lipca
Wizyta Jerzego VI w Ulsterze.

1938 25 kwietnia
Irlandzko-angielskie porozumienie kończące "wojnę ekonomiczną" (Economic War).

1938 17 czerwca
Wybory parlamentarne wygrywa Fianna Fail.

1938 25 czerwca
Pierwszym prezydentem Irlandii (Éire) został Douglas Hyde.

1939 25 sierpnia
IRA przeprowadziła zamach bobowy w Coventry w jego wyniku 5 ludzi zginęło a 70 zostało rannych. W roku następnym dwaj Irlandczycy Peter Barnes i James McCormack zamieszani w zorganizowanie zamachu zostali straceni.

1939 1 września
Wybuch II wojny światowej (Outbreak of Second World War) Irlandia ogłosiła neutralność i podczas całej wojny starała się jej przestrzegać.

1940 Otwarcie Portu Lotniczego w Dublinie (Dublin Airport).

1941 7 kwietnia
Bombardowanie Belfastu, około 700 ofiar śmiertelnych. W akcji ratunkowej brali udział strażacy z Dublina.

1942 26 stycznia
Pierwsi amerykańscy żołnierze przybywają do Irlandii Północnej. De Valera był zdecydowanie przeciwny stacjonowaniu Amerykanów, obawiał się nasilenia bombardowań niemieckich.

1942
Utworzenie Federacji Pracodawców (Federated Union of Employers).

1942
Powstaje Irlandzka Federacja Gospodyń Domowych (Irish Housewives' Association).

1944
Arcybiskup MacQuaid zakazał katolikom studiowania na Trinity College w Dublinie. Uznał, że ci, którzy podejmą takie studia bez pozwolenia, popełnią grzech śmiertelny (mortal sin):-).

1945 25 kwietnia
Utworzenie Irlandzkiego Kongresu Związków Zawodowych (Congress of Irish Trade Unions).

1945 25 czerwca
Drugim prezydentem Irlandii zostaje Séan T O'Ceallaigh.

1948 4 lutego
Wybory przegrane przez Fianna Fail.

1948 19 lutego
John A. Costello zostaje premierem koalicyjnego rządu (inter- party government). Koalicję tworzą Fine Gael, Labour, Clann na Talmhúain i Clann na Pobhlachta. Objęła ona wszystkie partie, które chwilowo zapomniały o własnych programach, połączone właściwie tylko jednym celem - dosunięcie de Valery i jego stronnictwa od władzy. Koalicja miała małe szanse na skuteczne rządzenie. Przyczyn tego należy upatrywać nie tylko w nieznacznej przewadze nad Fianna Fail (zaledwie kilka mandatów), ale również sprzecznościach wewnętrznych, sprzecznościach programowych, które wraz ze zbliżaniem wyborów musiały się coraz wyraźniej ujawniać.

1948 21 grudnia
Przyjęcie Ustawy o Republice (Republic of Ireland Act). Jak sama nazwa wskazuje, ustawa ogłaszała powstanie Republiki Irlandii.

1949 18 kwietnia
W rocznicę wybuchu Powstanie Wielkanocnego Irlandia wystąpiła ze Wspólnoty Narodów (Commonwealth). Irlandia zrywa w ten sposób wszelkie związki łączące ją z Anglią i uzyskuje suwerenność de jure.

1949 2 czerwca
Ustawa o Irlandii (Ireland Act). Anglicy ogłosili w niej, że Republika Irlandii (Republic of Ireland) nie jest już częścią Imperium Brytyjskiego. Ogłoszono również, że Irlandia Północna nie przestaje być częścią Zjednoczonego Królestwa i nie przestanie nią być bez zgody własnego parlamentu.

1958
Zostaje ogłoszony program rozwoju ekonomicznego; pięcioletni plan inwestycji publicznych zakładający 2% wzrostu gospodarczy rocznie

1969                            
Walka pomiędzy katolikami i protestantami. Zostają wezwane wojska brytyjskie.

1971
IRA zaczyna kampanię na rzecz wycofania brytyjskiej armii z Irlandii. Faulkner zostaje premierem Irlandii Płn.; wprowadza prewencyjne internowania.

1972
'Krwawa niedziela' w Derry. Rząd i parlament zostają rozwiązane; wprowadzenie rządów bezpośrednich z Londynu.

1973
Wstąpienie Irlandii i Wielkiej Brytanii do EWG.

1974
W obliczu strajku generalnego ogłoszonego przez unionistów upada porozumienie z Sunnigdale dopuszczające katolików do władzy i powołujące "Radę Irlandii".

1980-81
Strajk głodowy w więzieniach w Irlandii Płn. Republikańscy więźniowie umierają w wyniku strajku głodowego. Nierozsądne postępowanie rządu przysparza wielu zwolenników zjednoczonej Irlandii.

1984
Nacjonaliści z południa i SDLP publikują raport Nowego Forum Irlandii.

1985
Podpisanie porozumienia Angielsko-Irlandzkiego w Hillsborough. Powstanie Rady międzyrządowej.

1994
Deklaracja Pokoju i zawieszenie ognia przez IRA.

1996
Koniec zawieszenia ognia; wybory do Forum Pokojowego; wyłączenie Sinn Féin z rozmów pokojowych na skutek dalszych ataków IRA; Sinn Féin postanowiło nie przyłączać się do Forum.

1997
Odnowienie zawieszenia ognia przez IRA. Sinn Féin przyłącza się do rozmów pokojowych.

1998
Podpisanie porozumienia w Wielki Piątek przewidujące stopniowe jednoczenie obu części Irlandii.

			Lovetotravel Kontakt

Ważne: nasze strony wykorzystują pliki cookies